De perfecte cappuccino met havermelk
Je herkent het misschien wel. Je staat ’s ochtends in de keuken, nog half slaperig en je verlangt naar een warme, romige cappuccino. Je zet je espresso, giet wat havermelk in de melkopschuimer en wacht vol verwachting. Maar dan wéér dat dunne schuim, of erger melk die schift. Niet bepaald het begin van je dag waar je op hoopte. Ik heb het vaak gehad. Eerlijk gezegd wilde ik havermelk op een gegeven moment bijna opgeven. Tot ik me erin ging verdiepen. Want het kan echt een cappuccino met havermelk die net zo lekker is als bij je favoriete koffiebar. Of beter. Maar je moet wel weten wat je doet. In deze tekst deel ik alles wat ik heb geleerd. Niet van een baristacursus in Australië of een of andere hippe YouTube-kerel met tattoos en een dure koffiemolen, maar gewoon thuis, met vallen en opstaan.
Waarom havermelk?
Er zijn een paar redenen waarom ik havermelk ben gaan gebruiken. Allereerst: ik verdraag koemelk niet goed. Niet dat ik meteen ziek word, maar mijn maag vindt het niet leuk. Eerlijk gezegd ben ik ook gewoon fan geworden van de smaak van haver. Het heeft iets licht nootachtigs, een zachte zoetheid en het past verrassend goed bij espresso. Daarnaast voelt het goed. Haver is een duurzaam gewas, er is minder water en land nodig dan voor bijvoorbeeld amandel of soja. De textuur van goede havermelk leent zich uitstekend voor schuim. Mits je weet welke je moet hebben.
Want laten we daar maar meteen mee beginnen.
Niet elke havermelk is geschikt
Dit is echt de basis. Niet elke havermelk schuimt goed. Sommige lijken gemaakt om in je muesli te gieten en verder nergens voor. Ze schiften bij hitte of blijven waterig, hoe lang je ook probeert op te schuimen.
Wat je nodig hebt, is een barista-variant. Die zijn speciaal ontwikkeld om opgeschuimd te worden. Er zit vaak iets meer vet en eiwit in en soms ook stabilisatoren of een beetje olie. Niet iedereen staat te juichen bij toegevoegde ingrediënten, maar geloof me: als je schuim wilt dat lekker blijft staan, heb je het nodig.
Mijn favorieten? Oatly Barista is een klassieker. Werkt bijna altijd. Minor Figures doet het ook goed en ik ben ook fan van de barista-havermelk van Alpro. De standaardversies van die merken schuimen veel minder goed, dus let op het woordje “barista” op de verpakking.
Ik heb ook goedkopere varianten geprobeerd, van huismerken bijvoorbeeld. Ja, soms werkt het. Maar het is vaak nét niet. Te dun, te weinig schuim, of rare nasmaak. Als cappuccino echt jouw moment van de dag is, dan loont het om net iets meer te betalen voor melk die doet wat je ervan verwacht.
De juiste temperatuur
Als je havermelk te heet maakt, gaat het fout. Echt waar. Dan krijg je ofwel schuim dat inzakt, of melk die z’n smaak verliest en bitter wordt. Havermelk is gevoeliger voor hitte dan koemelk. Je moet mikken op een temperatuur tussen de 55 en 65 graden. Warmer dan dat en je loopt risico.
Ik heb zelf een tijdje met een thermometer in de weer gezeten. Beetje nerdy, maar wel leerzaam. Tegenwoordig voel ik gewoon aan de kan of het warm genoeg is. Een barista vertelde ooit: als je de kan nog net kunt vasthouden zonder je hand weg te trekken, dan zit je goed. Klinkt vaag, maar het werkt verrassend goed als je het een paar keer hebt geoefend.
Het juiste schuim
Cappuccino draait om balans: sterke espresso, luchtige maar romige melk en een schuimlaag die fluweelzacht is. Geen bubbelfeest. Wat je wilt is microfoam, melkschuim met hele kleine belletjes, bijna als zijde. Met havermelk is dat goed te doen, maar je moet het juiste gereedschap gebruiken.
Heb je een stoompijpje op je espressomachine? Gefeliciteerd. Daarmee kun je geweldig schuim maken, mits je de techniek een beetje onder de knie krijgt. Ik leerde het door veel YouTube-filmpjes te kijken en eindeloos te oefenen. Eerst voelde het alsof ik met een stoomwals op een bekertje melk losging, maar na een paar dagen begon het ergens op te lijken.
Als je geen stoompijpje hebt, gebruik dan een automatische melkopschuimer. Maar let op niet elke opschuimer kan even goed met havermelk omgaan. Sommige worden te heet of maken te veel schuim. De betere modellen hebben verschillende standen een voor cappuccino, een voor latte en soms zelfs voor koude melk.
Mijn huidige apparaat heeft een aparte schuimstand voor plantaardige melk. Geen idee of dat écht technisch iets anders doet, maar het resultaat is top. Stevig, zacht schuim, geen rare klonten of verbrande smaak.
Ben je op zoek naar het ultieme melkschuim voor jouw dagelijkse koffiebeleving? De Aviro melkopschuimer biedt alles wat je nodig hebt om keer op keer het perfecte melkschuim te creëren. Met een krachtige motor van 3500 rpm en een royale capaciteit van 500ml, is deze melkopschuimer ideaal voor liefhebbers van cappuccino’s, latte macchiato’s en andere koffiespecialiteiten. Of je nu houdt van dik schuim, dun schuim, warme melk of zelfs koude melk, de Aviro Melkopschuimer past zich aan jouw voorkeuren aan. Bovendien is de melkschuimer gemaakt van hoogwaardig roestvrij staal, wat niet alleen zorgt voor een stijlvolle uitstraling, maar ook voor eenvoudig schoonmaken. Verwen jezelf met deze veelzijdige melkopschuimer en geniet elke dag van jouw favoriete koffie op professioneel barista-niveau.
Espresso en verhoudingen
De basis van je cappuccino is natuurlijk de espresso. Zonder goede espresso kun je schuimen wat je wilt, maar het eindresultaat blijft laf. Dat geldt des te meer bij havermelk. Die is namelijk zachter van smaak, dus je hebt een krachtige koffie nodig als tegenhanger. Gebruik verse bonen, maal ze op het moment zelf als je kunt en zorg dat je shot sterk genoeg is. Een dubbele espresso op zo’n 30 ml werkt goed voor mij. Meer dan dat en het wordt te bitter. Minder en je proeft er te weinig van. De verhouding melk-espresso is persoonlijk, maar de klassieke cappuccino bestaat uit 1/3 espresso, 1/3 warme melk, 1/3 schuim. Met havermelk vind ik iets minder melk lekkerder, dan blijft het karakter van de koffie beter overeind.
Schenktechniek
Als je eenmaal je espresso hebt en je havermelk perfect hebt opgeschuimd, komt het spannendste moment: het samenvoegen. Dit is het moment waarop barista’s in koffiebarretjes hartjes, tulpen en rosetta’s tekenen in je kopje. Dat lukt thuis misschien niet meteen (bij mij zag het in het begin uit als abstracte kunst van een kleuter), maar het schenkmoment maakt wel echt verschil in smaak en mondgevoel.
Begin met het gieten van de melk van iets hoger, zodat de warme melk zich mengt met de espresso. Ga dan lager met je kan en giet iets sneller, zodat het schuim bovenop komt te liggen. Als je goed kijkt zie je de kleur veranderen in het kopje, dat is het teken dat het mengt zoals het moet. Ik oefen nog steeds met latte art, maar het is niet nodig om te genieten van een goede cappuccino. Als het schuim maar goed verdeeld is, zit je sowieso goed.
Veelgemaakte fouten
- Melk te heet maken. Dan verlies je textuur én smaak. Gebruik een thermometer of leer voelen.
- Verkeerde havermelk kiezen. Pak altijd de barista-variant. Scheelt echt alles.
- Te lang opschuimen. Stop op tijd, anders krijg je dikke klodders schuim die niet mooi mengen met je koffie.
- Niet direct schenken. Laat je schuim niet te lang staan. Dan zakt het in of wordt het papperig
- Te weinig koffie. Havermelk is zacht van smaak. Zorg voor een sterke basis.
Wat havermelk uniek maakt in koffie
Wat ik zo mooi vind aan havermelk, is hoe het de smaak van espresso net iets afrondt zonder hem te verstoppen. Het is minder zoet dan amandel, minder uitgesproken dan soja en minder vet dan kokos. Het laat ruimte voor de koffie zelf, maar voegt toch iets toe. Een soort milde, aardse ondertoon die heel fijn werkt, zeker bij bonen met een licht fruitige smaak.
Ik merkte dat ik na een tijdje zelfs cappuccino’s met koemelk minder lekker vond. Te zwaar, te vettig. Havermelk geeft een soort luchtigheid, alsof je cappuccino een beetje zweeft. Klinkt vaag misschien, maar als je het proeft, snap je wat ik bedoel.
Mijn ochtendritueel
Tegenwoordig is dit wat ik elke ochtend doe. Ik sta op, zet de bonenmaler aan, maak een dubbele espresso. Terwijl dat loopt, giet ik havermelk in de opschuimer. Anderhalve minuut later schenk ik het in, ga op de bank zitten met mijn warme kopje en neem die eerste slok.
En elke keer weer denk ik, dit is dus waarom ik het doe. Die romigheid, die zachte schuimlaag, de koffie die nét wat bite heeft, het is een momentje voor jezelf. Het voelt goed dat ik het helemaal zelf gemaakt heb. Geen barista nodig. Geen zes euro betalen. Gewoon thuis, in mijn eigen mok. Het is grappig hoeveel verschil zoiets kleins kan maken in je dag. Dus als je je cappuccino met havermelk nog niet helemaal onder de knie hebt. Oefen. Probeer. Wissel van melk. Speel met temperatuur. Geniet vooral van het proces. Want zodra je het doorhebt, wil je nooit meer anders.
